Akademik Veri Yönetim Sistemi
BAIBU-ICASTIS 2024 2 nd INTERNATIONAL CONGRESS ON ACADEMIC STUDIES IN TRANSLATION AND INTERPRETING STUDIE, Bolu, Türkiye, 30 Eylül - 02 Ekim 2024, sa.19744, ss.112, (Özet Bildiri)
Yazınsal metinler, dilsel göstergelerin taşıdığı anlamların çoğulluğu ya da örtüklüğü açısından çevirmeni görece zorlayabilecek bir boyut içerir. Çevirmen, bu zorlayıcı metinlerin anlam katmanlarına ulaşabilmede göstergebilimsel okuma ve çözümleme modelinden yararlanabilir. Diğer yandan, çeviride ortaya çıkabilecek anlam evrilmelerinin farkında olmak, çevirmenin çeviri kararlarını bilinçli olarak vermesine katkı sağlayabilir. Bu çalışmada, çeviri göstergebiliminin çeviri edimine tutacağı ışığı gösterebilmek amacıyla, Edgar Allan Poe’nun (1841) ilk dedektiflik öyküsü olarak kabul edilen “The Murders in the Rue Morgue” başlıklı öyküsünün göstergebilimsel çözümlemesi yapılarak öykünün üç Türkçe çevirisi, çeviri göstergebilimi yaklaşımıyla değerlendirilecektir. Bu amaçla, öncelikle kaynak metnin anlam evrenine ulaşabilmek için, Sündüz Öztürk Kasar’ın (2009) çevirmen için önerdiği göstergebilimsel okuma ve çözümleme modeli kapsamında olmak üzere, metnin başlığı, kesitleri, epigraflar, metindeki ortak anlamlama düzlemleri, ikilikler, karşıtlıklar ve çağrışımlar irdelenecektir. Ardından erek metinlerdeki anlam evrilmelerinin araştırılması için, öykünün Dost Körpe (2006), Hasan Fehmi Nemli (2009) ve Memet Fuat (2015) tarafından yapılan çevirileri kaynak metinle karşılaştırılacak ve saptanan anlam evirici eğilimler, çeviri göstergebilimi yaklaşımının bir uygulaması olarak, Öztürk Kasar’ın (2021) geliştirdiği Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği çerçevesinde değerlendirilecektir. Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği, anlamlamanın “değişimi”, “dönüşümü” ve “yitimi” olmak üzere üç evrenin varlığına işaret eder. Bu kapsamda dizgesellik, anlam evrilmelerini derecelendirerek çevirmenin göstergenin anlam alanından ne derece uzaklaşabileceğini ortaya koyar. Çalışmanın sonucunda, incelenen örneklerde saptanan anlam evirici eğilimler rastlanma sıklıklarına ve derecelerine göre değerlendirilip, çeviri ediminin bir öncülü olarak yapılacak göstergebilimsel çözümlemenin, özgün metindeki göstergelerin okunabilmesine ve en az farklılaşmayla erek metne aktarılabilmesine katkı sağlayabileceği tartışılacak ve bu aktarım sürecinde anlam evirici eğilimlere ilişkin çevirmen farkındalığının önemine değinilecektir. Anahtar sözcükler: Çeviri göstergebilimi, Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği, anlam evreni, “The Murders in the Rue Morgue”, Edgar Allan Poe