Kısasü'l-Enbiyâ'da Tıp Terimleri


Creative Commons License

GALİP H.

INTERNATIONAL JOURNAL OF LANGUAGE LITERATURE AND CULTURE RESEARCHES, cilt.7, ss.790-814, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Dilde çeşitli kavramları tanımlamak, açıklamak ve kalıcı olmalarını sağlamak için bir söz varlığına ihtiyaç duyulur. Bunların içerisinde belirli özel alanlar için oluşturulmuş olanları, terimlerdir. Terimler, Türkçenin tespit edilen tarihî yazılı metinlerinde de yerlerini almışlardır. Türkçenin yazılı kaynakları arasında önemli yer tutmuş türlerden olan peygamber kıssalarına ait metinler içerisindeki Kısasü’l-Enbiyâ, Harezm Türkçesi ve 14. yüzyıl dil malzemesinin belirlenmesi konusunda son derece önemli bir eserdir. Metnin söz varlığı içerisinde toplum, siyaset ve din gibi konulara ait terimlerin yanında tıp alanında da terimler bulunmaktadır. Türkçenin yazılı biçimde takip edilebilen tarihî devirlerine bakıldığında Uygur ve Karahanlı Türkçelerine ait eserlerdeki tıp terimleri ortaya konmuş ve bunlarla ilgili inceleme çalışmaları yapılmıştır. Harezm Türkçesi metinlerine yönelikse böyle bir çalışma göze çarpmamaktadır. Yazıldığı coğrafyada ve tarihlerde bu alandaki terimleri barındırma açısından Rabgûzî’nin 14. yüzyılın başlarında yazmış olduğu Kısasü’l-Enbiyâ adlı eser dikkate değerdir. Bu çalışmada Kısasü’l-Enbiyâ’daki tıp terimleri belirlenecek ve bunlarla ilgili olarak konu bakımından bir sınıflandırma ve inceleme denemesi yapılacaktır. Terimlerin, öncesinde ve Harezm Türkçesi döneminde kullanılma durumlarına bakılacaktır. Vücuttaki organ ve bölge adlarıyla ilgili terimler, daha önce bunlarla ilgili yapılmış müstakil çalışmalar bulunması sebebiyle çalışma kapsamının dışında tutulmuştur.