Akademik Veri Yönetim Sistemi
I. ULUSAL ÇEVİRİBİLİM KURULTAYI, İzmir, Türkiye, 27 - 29 Haziran 2024, ss.47, (Özet Bildiri)
Bu çalışmanın birincil amacı Yazın Çevirisi dersinde inceleme ve çeviri nesnesi olarak ele alınan yazınsal
metnin kendine özgü dinamiklerine Çeviri Amaçlı Metin Çözümlemesi (ÇAMÇ) çerçevesinde yaklaşmak ve bu
bağlamda yazınsal metnin sınıf içi tartışmada Çeviri(bilimsel) perspektife oturtulmasının yollarını
irdelemektir. Yazın Çevirisi’ne özel alan çevirisi perspektifinden yaklaşan bu bakış açısını bir yetkinlik olarak
çeviri öğrencisine kazandırmanın yolu, öğrencilerin çeviriye dair alan özgü kavram setlerini özümsemesi ve
yine alan özgü inceleme, araştırma ve eleştiri yöntemlerini benimseyerek üst bakış edinmesinden geçer.
Çeviride metin türü bağlamında ele alınan yazınsal metin ve alt-türler çeviri amaçlı metin çözümlemesine
tabi tutulduğunda metin dışı ve metin içi bağlamlarını çözümleme süreci, yazın metninin ayırt edici
özgünlüklerini açığa çıkaran bir katman soyma sürecine benzetilebilir. Yazınsal olmayan metin türlerinde
işlevsellik ve kullanım amacı ön plana çıkarken, yazın metninde metin içi ve metin dışı bağlam ve söylem
evreni ön plandadır. Yanı sıra, yazar, yazarın biçemi, yazarın yaratıcı üretim süreci gibi özgünlükler söz
konusudur. Ancak çeviri çerçevesinde buna çevirmen, çevirmenin çeviri kararları ve çeviri işvereninin ve çeviri
metnin okurunun beklentileri de eklenir. Bu çalışmanın ikincil amacı da, yazın metni çevirisinin ilham,
yetenek ve genelgeçer bir ön kabul olarak yazına atfedilen birtakım gizemli ve müphem özelliklerin
yönlendirdiği bir süreç olarak ele alınmasının yetersizliğine vurgu yapmaktır. Yazın Çevirisi dersi, metin ve
alt metin türleri çözümlemesi ile başlar. Derin ve kapsamlı bir okuma ilk adım olmalıdır. Çeviri çerçevesinin
gerektirdiği şekilde metnin dış ve iç katmanları soyulur. Bu ilk okuma metni dış bağlamıyla, yazarıyla, zaman
ve mekânıyla, tarihsel, sosyal, kültürel ve ideolojik çevresiyle birlikte okumaktır. Ardından metin içi bağlamı
oluşturan dilsel ve anlamsal unsurlar devreye girer. Metin dışı ve metin içi bağlamların çeviriye yönelik
analizi, çeviri sürecinin öznesi ve çeviri ürününün üreticisi olarak çevirmenin alacağı kararları ve stratejileri
belirleyecektir.
Önerilen bu yaklaşım, Wallace Stevens'ın The Man With The Blue Guitar şiirinin sınıf içi ÇAMÇ ve çevirisi
üzerinden örneklendirilecektir. Bu, sınıf içinde deneyimlenmiş bir çalışmadır. Öğrencilerin ÇAMÇ
rehberliğinde yürüttüğü okuma, inceleme ve çeviri süreçlerinden örnekler üzerinden sonuç gözlemleri
paylaşılacaktır