5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK)’nun 74’üncü maddesinde, ‘Gözlem Altınaalınma (GAA)’ kurumuna yer verilmiştir. Bu kurum sadece şüpheli ve sanıklar bakımındanuygulanmaktadır. GAA işleminin uygulanması, kanunda yazılı şartlarla, öncelikle hâkimveya mahkeme tarafından bu konuda verilecek bir kararı gerektirmektedir.Şüpheli veya sanıkların hâkim veya mahkeme kararıyla özgürlüklerinin kısıtlanmasını gerektirenGAA işlemin amacı; şüpheli veya sanıkların ceza veya duruşma ehliyetlerini etkileyenbir akıl hastalığına sahip olup olmadıklarının psikiyatri uzmanı tıbbi bilirkişilerce incelenmesidir.Bu inceleme neticesi, hâkim veya mahkeme tarafından; cezanın bireyselleştirilmesi veyadavanın durmasına (CMK m.223/8) karar verilmesinde göz önüne alınacaktır.Makalemizde, maddenin düzenlenişi, GAA kurumunun koşulları, koruma tedbirleri ilekarşılaştırılması, hukuki niteliği, karşılaştırmalı hukukta yer alan düzenlemeler, doktrindekigörüşler, yüksek mahkeme ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)’nin kararları ile birlikteincelenecektir.
‘The Mental Status Examination (MSE)’ is regulated under the law numbered 5271, Article 74 of the Criminal Procedure Code (CPC). This process is applied only to suspects and defendants. The application of the MSE process requires a verdict which is given by the judge or the court, in accordance with the conditions in the Code. The intent of the MSE process which limits the freedom of suspects or defendants by the judge or the court verdict is the examination by a psychiatric expert whether the suspect or the defendant has a mental illness affecting their capacity to be sued or criminal capacity. This examination will be taken into consideration when the judge or the court sentence to individual criminal responsibility or abatement of proceedings (Art. 223/8 of CPC). In this paper, the regulation of the article, conditions of the MSE, the comparison with the protection measures, the legal nature, the regulations in the comparative law will be examined together with the verdicts of the High Court and the European Court of Human Rights (ECHR).
