ÖNLEYİCİ İDARİ KOLLUK VE DİJİTAL DÖNÜŞÜM

---

Karatay A.

İdare Hukuku ve İdari Yargı Uluslararası Sempozyumu ISALAJ 2024, Balıkesir, Türkiye, 16 - 17 Mayıs 2024, ss.163-196, (Tam Metin Bildiri)

• Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
• Basıldığı Şehir: Balıkesir
• Basıldığı Ülke: Türkiye
• Sayfa Sayıları: ss.163-196
• İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

ÖNLEYİCİ İDARİ KOLLUK VE DİJİTAL DÖNÜŞÜM

Akın KARATAY ([1])

Günümüz toplumlarında tehlike ve risklere karşı kamu düzenini sağlamakla görevli idari kolluğun aldığı ex ante tedbir ve işlemlerinin dijital teknolojiler üzerinden gerçekleştirilmeye başlaması idari kolluğu etkilemiş ve dönüştürmüştür. Söz konusu faaliyetlerin hukuki niteliğinin yeniden incelenmesi ve idarenin sorumluluğundaki yeni gelişmeler, idare hukukunda iki önemli husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada dijital dönüşümün etkilediği önleyici kolluk faaliyetlerinin niteliği, önleyici idari kolluk faaliyetlerindeki değişim ve bilgi toplama sistemlerinin kullanılmasıyla temel hak ve güvenceler konusunda oluşacak ihlal ve müdahaleler idarenin demokratik yönetişimi boyutuyla ele alınacaktır.

 

İdarenin başvurduğu bilgi toplama, veri analizi üzerinden alınan sonuçlar ve tespitler doğrultusunda gerçekleştirdiği önleyici faaliyetlerin hukuki niteliği gelişmeler karşısında yeniden incelenmesi gerekmektedir.

Kamu hizmetlerinde önleme yaklaşımı sıkça tartışılmaktadır. Zarar ve suç oluşmadan idarenin harekete geçerek temel hak ve özgürlükleri garanti etmesi ve sınırlamanın asgari seviyede olması önleyici faaliyet ve tedbirlerin hukuki temelinin dijital dönüşüm bağlamında yeniden ele alınarak uluslararası ve diğer gelişmeler açısından incelenmesi gerekmektedir.

İdarenin ve kolluğun kişilerin çeşitli verilerini toplaması, depolaması ve algoritmik analize tabi tutarak çeşitli faaliyetlerde bulunmadan önce veri ve çeşitli teknolojileri kullandığını bildirmesi demokratik idarenin gereğidir. Demokratik yönetişim ilkelerine bağlı bir idare (şeffaf, hesapverebilir, açık ve iyi idare ilkelerini benimsemiş) ile oluşacak problemlere hukuki çözüm bulunabilecektir.

Mevzuatımızda idarenin önleme yetkisi düzenlenmiş ancak dijital teknolojilerin getirdiği yeni faaliyet alanlarında somut düzenleme yapılması gerekmektedir. Önleyici faaliyetlerin idari usul yasasıyla birlikte ele alınması uygulama açısından önemlidir. Türk Hukukunda Avrupa Birliği Hukukunda dijital dönüşüm konusundaki gelişmeler ile Avrupa Birliği Yapay Zeka Yasasının incelenmesi gerekmektedir.

Anahtar kelimeler: İdari Kolluk, Önleyici Faaliyetler, Dijital Dönüşüm, Demokratik Yönetişim, Yapay Zeka