Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, sa.22, ss.127-150, 2023 (Hakemli Dergi)
Öz Uluslararası televizyon formatları geliştiren ülkeler format haklarını yüzlerce ülkeye satmakta ve bu ülkelerde yayımlanan her bölümden düzenli telif geliri elde etmektedir. Çalışmanın amacı, uluslararası televizyon formatlarında kullanılan bazı belirgin özellikleri ortaya koyarak, uluslararası televizyon program formatları geliştirilmesine katkıda bulunmaktır. Başarılı televizyon programı üretmenin kesin bir formülü bulunmasa da başarılı yapımlar bir dizi benzer özelliklere sahiptir. Nitel bir araştırma olan bu çalışmada, uluslararası televizyon formatları Walters’ın ortaya koyduğu izleyici beklentileri kriterleri çerçevesinde ve bu araştırma için eklenen üç unsur ile birlikte 14 kriterle ele alınmıştır. Türkiye’de yayımlanan ve izlenme oranları yüksek 4 uluslararası format program amaçlı örnek yöntemi ile seçilerek çoklu durum analizi ile incelenmiştir. Araştırma bulguları, Kim Milyoner Olmak İster?, MasterChef, Çarkıfelek ve O Ses Türkiye programlarında gerilim, aksiyon, cinsellik, güldürü, enformasyon, önem, değer, kişisellik, merak, gerçekçilik, yenilik ile duygusallık, etkileşimlilik ve dijitallik kriterlerinin kullanıldığını göstermektedir. Uluslararası televizyon formatları geliştirmek için bu ilkeleri bilmek küçük bir adım atılmasını sağlayabilecektir ancak asıl görev yapım endüstrisine düşmektedir ve endüstriyi geliştirip büyütmek için devlet desteğine ihtiyaç vardır.
Anahtar Kelimeler: televizyon yayıncılığı, uluslararası televizyon formatları, televizyon programı, yapım endüstrisi, izleyici beklentisi
Abstract Countries that develop international television formats sell their format rights to hundreds of countries, thereby obtaining regular royalty income from each episode broadcast in these countries. The aim of the study is to contribute to the development of international television program formats by revealing some of the distinctive features used in international television formats. Although there is no definitive formula for creating a successful television program, successful productions often share certain common traits. In this qualitative study, international television formats are discussed within the framework of the audience expectations criteria put forward by Walters and with 14 criteria, three of which were added for this research. Four international format programs broadcast in Turkey with high viewing rates were selected using the purposeful sample method and examined with multiple case analysis. The research demonstrates that the criteria of tension, action, sexuality, comedy, information, significance, value, personalization, curiosity, realism, innovation, as well as emotions, interactivity, and digitalization are utilized in the television programs Kim Milyoner Olmak İster?, MasterChef, Çarkıfelek and O Ses Türkiye. Knowing these principles can be a small step towards developing international television formats, but the real task falls on the production industry and government support is needed to develop and grow the industry. Keywords: television broadcasting, international television formats, television program, production industry, audience expectation