Akademik Veri Yönetim Sistemi
Üsküdar Üniversitesi 1. Ulusal Beslenme ve Diyetetikte Güncel Yaklaşımlar Kongresi, İstanbul, Türkiye, 24 - 25 Mayıs 2024, ss.32, (Özet Bildiri)
ÖZET
Bilişsel fonksiyonlar, beynin işleme, anlama, hatırlama ve düşünme gibi yüksek düzeyde zihinsel süreçlerinin toplamı olmakla birlikte, egzersiz yapma, sağlıklı beslenme, zihinsel egzersizler yapma, stresi yönetme ve sosyal etkileşimde bulunma gibi faktörler, bilişsel sağlığı olumlu yönde etkilemektedir. Bu özet bildiride, sağlıklı beslenmede önemli yere sahip yağlı tohumların bilişsel fonksiyonlar üzerine etkilerinin incelenmesi amaçlanmış tır. Bilişsel fonksiyonlar, yaşam boyu gelişerek ilerleyen ve çevresel ve genetik faktörler, yaşam tarzı alışkanlıkları ve yaşla birlikte değişen birçok faktör tarafından etkilenir. Son yıllarda, beslenmenin bilişsel fonksiyonlar üzerindeki etkisi dikkat çekmektedir. Mevcut çalışmalar ışığında, antioksidan özelliğe sahip vitamin ve mineraller, elzem yağ asitleri ve fenolik bileşikler gibi biyoaktif besin bileşenlerinin zengin olduğu bitkisel kaynaklı besinle rin tüketiminin bilişsel fonksiyonları koruduğu ve iyileştirdiği bilinmektedir. Bitkisel kaynaklı besinlerden olan yağlı tohumlar (ceviz, badem, fındık vs.), tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri, diyet lifi, çeşitli vitaminler-mineraller ve yüksek biyoaktif kapasiteye sahip polife nollerden zengindir. Antioksidan özelliğe sahip bu bileşenler bilişsel sağlığın korunmasını sağlamakla birlikte, özellikle bilişsel fonksiyon bozukluğu patogenezinde görülen amiloid beta plaklarının oluşumu-birikimi ve bu plaklara bağlı olarak üretilen artmış serbest radi kal üretiminin baskılanmasını sağladığı bildirilmektedir. Serbest radikallerin bilişsel sağlığı bozan temel patogenez yolak olması ile birlikte, ileri DNA, lipit ve protein oksidasyonlarına sebep olarak nöroinflamasyonu da tetiklediği bilinmektedir. Özellikle yağlı tohumların ya pısında bulunan çoklu doymamış yağ asitlerinin (EPA ve DHA) antioksidan özelliği aracılığı ile beyinde artmış nitrik oksit, COX-2 ve bazı proinflamatuar sitokinlerin üretiminin bas kılanmasını sağlayarak da nöroinflamasyonu engellediği görülmüştür. İnsanlarla yapılan klinik çalışmalarda da uzun süreli yağlı tohum tüketiminin bilişsel performansı iyileştir mekle beraber hafıza ve muhakeme yeteneğini olumlu yönde etkilediği bildirilmiştir. Yağlı tohumların zengin antioksidan içeriğe sahip besin bileşenleri sayesinde serbest radikal üretimini, nöroinflamasyonu, amiloid plak birikimini, proinflamatuar sitokinlerin aşırı salı nımı baskıladığı ve bireylerin bilişsel fonksiyonlarını iyileştirdiği bildirilmekle birlikte daha detaylı mekanizmaların keşfedilmesi için ileri çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Yağlı tohumlar, bilişsel fonksiyonlar, nöroinflamasyon