Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. Uluslararası Akademik Çeviribilim Çalışmaları Kongresi, Bolu, Türkiye, 30 Eylül - 02 Ekim 2024, (Özet Bildiri)
Edebiyattan
sinemaya yapılan uyarlamalar yorumlanırken, kaynak metnin yönetmen tarafından
nasıl ele alındığı önemli bir çalışma konusudur. Kaynak metni merkeze koyan bu
yaklaşım, film yönetmenleri ile uyarladıkları metinlerin yazarları arasında
hiyerarşi oluşturan bir gerilim yaratabilmektedir. Yazarın ve yönetmenin
niyetleri, üslupları veya etkileri karşılaştırılırken iki metnin kültürel ve
estetik değerleri de referans alınmaktadır. Bu çalışmada ise kaynak ile hedef
metinlerin ötesinde, eseri uyarlanan yazar ile uyarlayan yönetmen arasındaki
ilişkinin farklı çeşitlerine odaklanılacaktır. İnceleme yönteminin çıkış noktası,
Linda Hutcheon’ın uyarlamalara dair çalışmalarında ve Roland Barthes’ın
göstergebiliminde yazar ve yönetmen gibi yaratıcı öznelere atfettikleri karar
kapasiteleri olacaktır. Ayrıca, uyarlama eserin öncelikle kendi başına
yorumlanmasının, görsel dilin ve göstergeler arası çevirinin boyutlarını
kavramamıza katkısı tartışılacaktır. Bu vesileyle uyarlama film yönetmenliği
ile çevirmenlik arasındaki benzerlikler ele alınacaktır. Kullanılacak örnekler
arasında, auteur yönetmen Vera Chytilova’nın, Milos Forman’ın yönetmenliğe dair
fikirlerini, uyarladığı Ragtime (1981) filmi üzerinden belgelemeye çabaladığı
Chytilova vs Forman (1982) belgeseli; Füruzan’ın kendi öyküsünden Gülsün
Karamustafa ile birlikte uyarladığı Benim Sinemalarım (1990); ve Angela
Carter’ın kendi eserinden senaryolaştırdığı, Neil Jordan’ın ise yönetmenliğini
yaptığı Company of Wolves (1984) bulunmaktadır. Bu örneklem, yönetmen ile
yazarın aynı, işbirliği içinde ya da birbirinden bağımsız olduğu bir yelpaze
sunacaktır. Ayrıca sinema uyarlamalarında yazar veya yönetmenlerin öne
çıkmaları ile eserlerin kültürel değerleri arasındaki ilişki incelenecektir. Bu
bağlamda uyarlama çalışmaları ile çeviri göstergebilimi arasındaki
yorumbilimsel bağların da değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.