1979 Devrimi sonrasında İran’a hâkim olan İslami ideoloji ülkenin siyasalsistemini de bütünüyle dönüştürdü. 2500 yıllık monarşi rejiminin lağvedilenkurumlarının yerine şeriata dayalı yeni kurumlar getirildi. Geçici hükümetdöneminde yaşanan görece özgürlük ortamından kısa süre sonra, Velayet-iFakih doktrini ve idealizm felsefesi temelinde şekillenen jakobenist İslamcılık,devrim sürecinin sürükleyicisi olan birçok siyasi akımı sistemden tasfiye etti.İslami ideolojinin faklı söylemleri de devrim liderinin iktidarında yönetimdenuzaklaştırıldı. Humeyni’nin ardından yönetici kadro içerisinde farklı hizipleroluşmaya başladı ve yürütme kanadında devrimin idealist ruhu, yerini pragmatistpolitikalara bıraktı. Sistemi idealizmin açmazlarından kurtarma söyleminde olanpragmatistler, statüko yanlısı muhafazakâr kesimden ayrışarak reformistlerleittifaka girdi. Reformistlerin yürütme erkini elde etmesini sağlayan bu ittifak,muhafazakârların popülist politikalarına yenilerek rejimin ağır baskılarına maruzkaldı. Günümüze değin bu temelde Muhafazakârlar ve Reformistler etrafındaşekillenen siyasal sisteme, mevcut dönemde Ilımlılar olarak tanımlanan yeni birakım eklemlenmiş durumdadır. Bu makalede Reformistler, Muhafazakârlar veIlımlılar bloğu tarafından oluşturulan siyasal ortam ve bu ortamı meydana getirenkoşullar analiz edilmiştir.
After the 1979 Revolution, the Islamic ideology that dominated Iran, transformed the country’s political system completely. New institutions based on shariah replaced the abolished institutions of the 2500-year-old monarchy regime. Shortly after the relative freedom environment during the provisional government, the Jacobeanist Islamism, which was shaped on the basis of the Velayat-i Faqih doctrine and the philosophy of idealism, eliminated many political movements that led the process to the revolution of the system. The different discourses of Islamic ideology were removed from the government under the leadership of the revolutionary leader. Following Khomeini, different factions began to form within the executive staff, and the idealist spirit of revolution in the executive wing was replaced by pragmatist policies. The pragmatists, who were in the rhetoric of saving the system from the impasse of idealism, allied with the reformists by separating themselves from the conservative pro-status quo. This alliance, which allowed the reformists to acquire the executive power, was defeated by the populist policies of the conservatives and underwent heavy pressure from the regime. In the current period, a new political trend, the Moderates is added to the already existing system shaped by the Conservatives and the Reformists. In this article, the political environment created by the Reformists, Conservatives and Moderate blocs and the conditions that constitute this environment are analyzed.
