Akademik Veri Yönetim Sistemi
Gürel Ş. E.(Yürütücü), Taşkıran İ. B., Karakuyu E.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2024 - 2025
Geçmişten bugüne medya -media-; bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler sonucunda etki alanını genişletmiştir (Brown, 1998; Christ & Potter, 1998). Toplumun bilgi edinme ve iletişim kurma alışkanlıkları, iletişim teknolojilerinin ve araçlarının çeşitlenmesi ile dönüşüm geçirmiştir. Bu dönüşüm; bireylerin medyanın ürettiği bilgileri elde etme, analiz etme, eleştirel bir bakış açısı kazanarak değerlendirebilme ve üretime katkı sağlama becerilerini tanımlayan bir kavram olan medya okuryazarlığının gündeme gelmesini sağlamıştır (Messaris, 1998; Livingstone, 2004a; Koltay, 2011; Potter, 2016). Medya okuryazarlığı birçok strateji, yöntem ve araçtan yararlanabilmektedir. Bir iletişim yöntemi ve reklam türü olan kamu spotu -public-service announcement-, en yalın ifadeyle kamu yararına iletiler içeren kamu hizmeti reklamıdır (Gülsoy, 1999: 420). Kamu kurumları, Sivil Toplum Kuruluşları (STK), vakıflar ya da dernekler tarafından hazırlanan bu reklamlar; görsel ve işitsel duyulara hitap etmekte, kamu yararı gözetmekte, bilgilendirici ve eğitici nitelik taşımaktadırlar (Bator & Cialdini, 2000; Walther vd., 2010; Akova, 2017; Gazi & Çakı, 2019). Kamu spotları; medya okuryazarlığına yönelik bilgi, beceri ve yetkinliklerin kazandırılmasında etkili bir rol oynamaktadır. Öğüt, tavsiye ve uyarı içeren kamu spotları; medya okuryazarlığının vaat ettiği kazanımların insanlara iletilmesinde, toplumun bilgi ve farkındalık düzeyinin artırılmasında önemli bir işlev görmektedir. Medya okuryazarlığı ve kamu spotu arasındaki ilişkiye odaklanan bu projede, medya okuryazarlığının oluşturulmasında toplumu bilinçlendirme amacı güden kamu spotlarının incelenmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla, medya okuryazarlığı ve kamu spotları arasındaki ilişkiye yönelik bir tanımlama alanı oluşturulması ve değerlendirme yapılması planlanmaktadır. Proje kapsamında medya okuryazarlığı açısından kamu spotları; medyanın içeriği, medya tarafından kullanılan araçlar, anlam biçimleri ve sunulan yararlar gibi unsurlar bağlamında ele alınmaktadır. Proje, nitel araştırma yöntemiyle tasarlanmıştır. Nitel araştırma yöntemleri; nitel verilerin toplanması, temalara göre analiz edilmesi ve temaların belirlenmesi aşamalarını içermektedir (Creswell, 2009: 184). Araştırma, içerik analizi yöntemiyle gerçekleştirilmektedir. İçerik analizinin amacı, elde edilen bulguların kategoriler ve kodlar temelinde incelenmesiyle konuya ilişkin tanımlayıcı bilgilerin sunulmasıdır. İçerik analizi ise nitel verilerin temel anlamlarını tespit etmek amacıyla toplanan verilerin indirgeme ve anlamlandırma aşamalarıdır (Patton, 2002: 453). Araştırmanın evreni, Radyo Televizyon Üst Kurulu -RTÜK- tarafından hazırlanan kamu spotlarıdır. Bu bağlamda araştırmanın örneklemi, RTÜK tarafından hazırlanan 2023 yılı kapsamında yayımlanan beş bölümlük “Çekirdek Ailesi” isimli kamu spotu/çizgi film serisidir. Araştırmanın örneklem yöntemi, amaçlı Projenin Başlığı Medya Okuryazarlığının Oluşturulmasında Kamu Spotlarının Yeri ve Önemi: RTÜK Kamu Spotları Üzerine Bir Araştırma Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Ş. Emet Gürel Birim/Bölüm/ABD ( 1 ) İletişim Fakültesi/Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü/Kişilerarası İletişim Anabilim Dalı Araştırmacı(lar) Araş. Gör. İlkay Burak Taşkıran (Doktora Öğrencisi), Ekin Karakuyu (Doktora Öğrencisi) Proje Türü Hızlı Destek Projesi Proje Grubu ( ) Fen ve Mühendislik Bilimleri ( ) Tıp ve Sağlık Bilimleri (X) Sosyal Bilimler örneklemedir. Amaçlı örnekleme, yapılan araştırmanın amacına yönelik olarak uygun örneklemin tespit edilmesini ifade etmektedir (Mertens, 2010: 323). Örneklem verileri RTÜK’ün resmi YouTube sayfasından elde edilmiştir. Projenin özgün değeri; medya okuryazarlığı ve kamu spotları arasındaki ilişki bağlamında alanyazına katkı sağlayacak kuramsal bilgiyi oluşturmak, gerçekleştirilecek çalışma ile gelecek araştırmalara temel hazırlamak, halkla ilişkiler ve reklam sektörüne yönelik uygulama temelli içgörü yaratmaktır. Anahtar Kelimeler: Okuryazarlık, Medya, Medya Okuryazarlığı, Kamu Spotu, RTÜK, Halkla İlişkiler, Reklam.